اندیشیدن، پژوهش و نوآوری، اساسی ترین نیاز برای دست یابی به پیشرفت، توسعه، رفاه عمومی و استقلال واقعی است. تأکید بر پژوهش و تشویق پژوهش گران و دانشمندان به فعالیت های پژوهشی مورد نیاز کشور، یکی از مهم ترین راه های رسیدن به خودکفایی است.

تولید و توسعه علم و دستیابی به فناوری برای ارتقاء جایگاه علمی کشور در جهان و کسب ثروت به منظور بهبود وضع زندگی مردم و رفاه عمومی، مرهون مطالعه و پژوهش نخبگان، دانشمندان، محققان و فناوران دانشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها و مراکز تحقیقاتی وزارتخانه ها، سازمانها، مراکز دولتی و غیر دولتی است.

نامگذاری روز پژوهش

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به منظور گسترش فرهنگ پژوهش در جامعه، روز 25  آذر از سوی «شورای فرهنگ عمومی کشور» به نام روز پژوهش نام‌گذاری شد.

وزارت علوم تحقیقات و فناوری نیز از سال 1379 چهارمین هفته آذر ماه را به نام هفتة پژوهش نام‌گذاری کرد  و از سال 1384 به نام هفته پژوهش و فناوری تغییر یافت و مسئولیت برگزاری این هفته را به معاونت پژوهشی و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری سپرد.

هفته پژوهش و فناوری، هفته‌ای است که فرصت مناسبی برای توجه و تمرکز روی ابعاد مختلف امر پژوهش و فناوری در کشور فراهم می‌آورد تا کلیه ذینفعان ضمن اطلاع از روندها و وضعیت موجود در کشور برای آینده، برنامه‌ریزی و اقدامات بهتر و مهم‌تری را در دستور کار خود قرار دهند.

انتخاب و معرفی برگزیدگان حوزه پژوهش و فناوری و تجلیل از آنها و همچنین ایجاد فرصت تعامل بین ذی نفعان این حوزه به شیوه‌های مختلف نظیر برگزاری نمایشگاه، فن بازار، همایش ملی، مصاحبه‌های مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی فضایی را در کشور ایجاد و به آن دامن می­زند که ضمن ارتقاء شأن و جایگاه پژوهش و فناوری و فعالین در این عرصه، بسترسازی مستحکمی را برای ادامه راه تقویت و توسعه  پژوهش و فناوری که ضامن پیشرفت واقعی کشور و ایجاد ثروت، رفاه و امنیت برای مردم است در ابعاد اجتماعی و فرهنگی فراهم نماید.

به همین منظور با توجه به اهمیت پژوهش، یک هفته از نیمه دوم آذر ماه به عنوان هفته پژوهش و فناوری نامگذاری شده است و هر ساله برنامه‌های منتخب و در سطح ملی و استانی در این هفته بصورت نمادین در سراسر کشور برگزار می­شود.

مهمترین رسالت هفته پژوهش این است که، این تفکر را در اذهان مسئولان و مردم ایجاد و احیاء نماید که تحقیق و پژوهش نقش مهمی در پیشرفت استان و کشور دارد. ستاد برگزاری هفته پژوهش و فناوری، همه ساله برنامه‌های متعددی را با همکاری سازمانها، نهادها، دانشگاهها و مؤسسات مرتبط با پژوهش و فناوری برگزار می‌نماید.

ارج نهادن به مقام شامخ پژوهشگران و تجلیل از پژوهشگران برتر، شناسایی و طرح مشکلات و چالش‌های پیش روی و ارتقاء سطح پژوهش و فناوری در کشور از جمله اهداف این اقدام بود. در این راستا هر سال مراسم هفتة پژوهش با مشارکت بیشتر دستگاه‌های اجرایی کشور برگزار می‌شود. تقدیر از مقالات برتر، تقدیر از پژوهشگران‌ نمونه، تقدیر از مدیر تحقیق نمونه، تقدیر از پروژه‌های برتر و انتشار کارنامه پژوهشی در هر سال از مهم‌ترین برنامه‌های هفته پژوهش است.

 

اهداف برگزاری هفته پژوهش و فناوری

اهداف ملی

ترویج فرهنگ پژوهش و فناوری در سطح کشور و ارتقای شأن و جایگاه پژوهش و فناوری و فعالان در این حوزه

• تشویق و ترغیب پژوهشگران و فناوران کشور به تولید بیشتر علم و فناوری و ثروت ناشی از آن

• تبیین وضعیت موجود پژوهش و فناوری، روندها و آینده آن در کشور برای افکار عمومی و مسؤولین و اخذ بازخورد برای هماهنگی و پیشرفت کار

• شناسایی و عرضه یافته‌های پژوهشی و فناوری

• بسترسازی برای تجاری‌سازی یافته‌های پژوهشی و فناوری‌های توسعه‌یافته

• برقراری ارتباط سازنده میان پژوهشگران و فناوران دستگاه‌های اجرایی و خریداران دستاوردها یا تقویت ارتباط دانشگاه و جامعه

• ایجاد فضای تعاملی برای آشنایی ذی نفعان حال و آینده واحدهای پژوهشی و فناوری با همدیگر

اهداف عملیاتی

• انتشار عملکرد مطالعاتی و تحقیقاتی دانشگاهها، مؤسسات پژوهشی و دستگاه‌های اجرایی

• تشویق و تقدیر از پژوهشگران، فناوران و پژوهشیاران دانشگاهها، مؤسسات پژوهشی و دستگاههای اجرایی

• ارزیابی فعالیت‌های پژوهشی و فناوری یکساله دانشگاه‌ها، مؤسسات پژوهشی، مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری و دستگاه‌های اجرایی

• افزایش حساسیت و توجه مدیران به فعالیت‌های پژوهشی و فناوری

پژوهش چیست؟

پژوهش، به معنای عام، بررسی یا کاوشی سخت کوشانه و به معنای خاص، تحقیق و تجربه‌ای جامع با هدف‌ کشف واقعیت‌های نو و تفسیر درست این واقعیت‌ها، تجدید نظر در نتیجه‌گیری‌ها، نظریه‌ها و قوانین پذیرفته شده در پرتو واقعیت‌های کشف شده و به کارگیری عملی نتیجه‌گیری‌ها، نظریه‌ها و قوانین جدید است. در معنایی دیگر، پژوهش فرایند رسیدن به راه حل‌های قابل اطمینان از طریق گردآوری، تحلیل و تفسیر داده‌ها به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده و نظام‌منداست.

اهمیت پژوهش

پژوهش یکی از اساسی‌ترین نیازها برای نیل به پیشرفت و توسعة همه جانبة یک کشور است و قدرت و استقلال هر کشوری بر پژوهش و تولید علم استوار است. بنابر این نوع و سطح فعالیت‌های پژوهشی یکی از شاخص‌های اصلی توسعه و پیشرفت محسوب می‌شود. موفقیت در تمام فعالیت‌های مربوط به توسعه از جمله صنایع، کشاورزی و خدمات به نحوی به گسترش فعالیت‌های پژوهشی بستگی دارد.

پژوهش یکی از محورهای مهمی است که ضامن پیشرفت و توسعة پایدار در هر کشور به شمار می‌آید. اگر پژوهشی صورت نگیرد، دانش بشری افزایش نخواهد یافت و دچار سکون و رکود خواهد شد. بدون انجام پژوهش، امور آموزشی نیز از پویایی و نشاط لازم برخوردار نخواهد بود. ازاین رو یکی از عوامل اساسی پیشرفت در کشورهای توسعه یافته، توجه خاص به امر پژوهش است. اصولاً پیشرفت و توسعه، ارتباط مستقیمی با تحقیقات علمی دارد و رشد و توسعة کشورهای پیشرفته در نتیجة سرمایه‌گذاری در بخش پژوهش است. حجم وسیع پژوهش‌های علمی در کشورهای توسعه یافتة صنعتی گویای این واقعیت است.

منطق پژوهش

پژوهش، فرایندی منطقی و معقول است که هدف آن کشف روابط بین پدیدارها است. به دلیل نظم و ترتیب حاکم بر پدیدارها و رویدادها، امکان تنظیم قوانین، اصول و نظریه‌ها در رشته‌های گوناگون فراهم شده است و این قوانین و اصول و نظریه‌ها، به نوبة خود گویای نظم و همسانی موجود در پدیده‌هاست.

مدیریت علمی؛ عامل ارتقای بخش پژوهش

در کشورهای توسعه نیافته، ضعف در مدیریت سازمان ها و نهادهای دولتی و مدیریت مراکز علمی و تحقیقاتی و نیز ناتوانی در جذب افراد متخصص که در خارج از کشور پرورش یافته اند، از مهم ترین عوامل ضعف قوای پژوهشی کشور است. نبود مدیریت قوی و توان مند در نهادهایی که عهده دار پژوهش هستند، مهم ترین مانع پیشرفت و توسعه در کشورهای جهان سوم از نظر علمی و تحقیقاتی به شمار می آید.

با دست یابی به مدیریت علمی که بر نظامی منطقی و اصولی استوار است، مشکلات را می توان کاهش داد. مدیریت علمی بدان معنا نیست که ما بهترین دانشمندان را به سطح مدیریت در بخش های اساسی منتقل کنیم. برای مدیریت علمی در یک مرکز پژوهشی، نیازمند فرد یا افرادی هستیم که افزون بر داشتن بینش قوی از وضعیت کشور، درک درستی از پژوهش و تحقیقات در حال اجرا در جهان کنونی داشته باشند.

نامگذاری روزهای هفته پژوهش 1403