آدرس ایمیل:

مرتبة علمی: دانشیار

نام و نام خانوادگی استاد: قاسم بستانی

نیمسال تحصیلی: اول 1398-1399

گروه: علوم قرآن و حدیث

دانشکده: الهیات و معارف اسلامی

تعداد واحد: 2

نام درس: علم رجال تطبیقی

 دورة تحصیلی: دکتری

جایگاه درس در برنامة درسی دوره: درس علم رجال یکی از دورس مهم و متمایز مقطع دکتری است؛ زیرا به بررسی یکی از مهمترین مبانی نقد حدیث می‌پردازد و  درس مشابه یا همپوشانی در این مقطع ندارد.

هدف کلی:  آشنایی دانشجو با ضرورت علم رجال و مباحث نظری و عملی سند‌ و رجال آن و شناخت تطبیقی مبانی علم رجال و قواعد جرح و تعدیل از نظر فریقین و توانمندی وی در راستای نقد حدیث از حیث سند و تحقیق و پژوهش در این باره. 

اهداف یادگیری:

1-  درک اهمیت علم رجال در میان علوم اسلامی و نقد رجال و سند برای رسیدن به صحت یا سقم یک حدیث.

2- آشنایی با منابع مهم و روش و رویکرد آنها در رجال شناسی. 

3- آشنایی با مفاهیم و  قواعد کلی نقد رجال.

4- توانمند شدن دانشجو در فهم و پژوهش نسبت به مفاهیم و قواعد و مبانی علم رجال.

رفتار ورودی: دانشجو باید برای این درس نسبت به دروس زیر آشنایی مناسبی داشته باشد:

1-  مباحث کلی علم رجال که در کارشناسی و کارشناسی ارشد تدریس می‌شود.

2- علم درایه.

3-  نقد و فقه الحدیث

4-  توانمندی در استفاده از ورد، اینترنت و نرم افزارهای مرتبط

مواد و امکانات آموزشی:

برای این درس از امکانات کلاس درس و نیز پروژکتور و کامپیوتر برای استفاده یا تدریس نرم افزارهای مربوط یا تدریس یا ارائه درس یا سمینار استفاده می شود.

روش تدریس:

تدریس این درس، به روش سخنرانی و کنفرانسی بوده و در پایان درس، درصورت وجود پرسش، پاسخ داده می‌شود. ممکن است که  پرسش‌، همزمان با طرح برخی از جزئیات درس باشد. اخذ تحقیق و ارائه سمینار نیز جزو روشهای تدریس این درس است.

وظایف دانشجو:

حضور مستمر سر کلاس، تعامل با درس با طرح پرسش‌های مناسب و بیان مخزونات و تجربیات علمی خود، انجام تحقیق و ارائه سمینار.

شیوه آزمون و ارزیابی:

امتحان نهایی به صورت کتبی، فعالیت کلاسی، ارائه تحقیق

منابع درس:

1- کلیات علم رجال سبحانی

2- اصول علم رجال عبدالهادی فضلی

3- بحوث فی علم رجال محمد آصف المحسنی

4- مقدمه معجم رجال خوئی

5- مقدمه قاموس الرجال شوشتری(تستری)

6- اصول علم الرجال بین النظریه و التطبیق مسلم الداوری

7- معرفه الحدیث محمد باقر بهبودی

8- سبک سناشی دانش رجال حدیث محمد حسن ربانی

9- دانش رجال از دید اهل سنت محمد رضا جدیدی نژاد

10-  مبانی حجت آراء رجالی سیف الله صرامی

11- دروس تمهیدیه فی القواعد الرجالیه باقر ایروانی

12- مدخل علم رجال دانشنامه جهان اسلام، ج19، بیناد دایره المعارف اسلامی، تهران

13- نصوص الجرح و التعدیل، مجلد دوم، محمود دریاب نجفی

14- مقاله تقدم تجویزی نقد سند یا متن

15- نرم افزارهای مکتبۀ اهل بیت، الشامله، نرم افزار رجال شیعه، نرم افزار کشف الرجال، درایه النور. 

هفتة یکم

(23/6/98 تا 29/6/98)

1-  معارفه

2-  معرفی درس و اهمیت و منابع آن.  

3- بیان روش تدریس و تعیین موضوعات تحقیق

هفتة دوم

(30/6/98 تا 5/7/98)

1- تعریف علم رجال و موضوعات آن،

2- بررسی تفاوت آن با علم درایه و تراجم و فهرس

هفتة سوم

(6/7/98 تا 12/7/98)

ذکر و بررسی دلایل مخالفین علم رجال

هفتة چهارم

(13/7/98 تا 19/7/98)

ذکر و بررسی دلایل موافقین علم رجال

هفتة پنجم

(20/76/98 تا 26/7/98)

آشنایی با منابع نخستین رجالی یا منابع هشتگانه رجالی و روش کار آنها

1- رجال کشی، 2-  فهرس نجاشی، 3- رجال شیخ طوسی، 4- فهرس شیخ طوسی، 5- رجال برقی، 6- رساله أبی غالب، 7- مشیخه شیخ صدوق و طوسی، 8- رجال ابن غضائری

هفتة ششم

(27/7/98 تا 3/8/98)

دنباله بحث جلسه پیش و بررسی منابع اولیه رجالی بالاخص رجال ابن غضائری و اشکالات مربوط بدین کتاب

هفتة هفتم

(4/8/98 تا 10/6/98)

آشنایی با منابع چهارگانه رجالی:

1- فهرس شیخ منتجب الدین،2-  معالم العلماء ابن شهر آشوب، 3- رجال ابن داود، 4- خلاصه الاقوال علامه حلی.

آشنایی با منابع متأخرین رجالی:

1- مجمع الرجال قهبائی، 2- منهج المقال استرآبادی، 3- جامع الرواه اردبیلی، 4- نقد الرجال تفریشی، 5- منتهی المقال حائری، 6- بهجه الآمال علیاری تبریزی، 7- تنقیح المقال مامقانی، 8- قاموس الرجال تستری(شوشتری)، 9- طرائف المقال تفریشی، 10- مرکب الاسانید بروجردی، 11- معجم رجال الحدیث خوئی

همراه با بررسی روشها و تحولات حاصل بر نگارش کتب رجالی

هفتة هشتم

(11/8/98 تا 17/8/98)

ادامه بحث جلسه پیش

هفتة نهم

(18/8/98 تا 24/8/98)

آشنایی با مشهورترین کتب رجالی اهل سنت:

1- الجرح و التعدیل ابن أبی حاتم، 2- المجروحین و الثقات ابن حبّان، 3- الضعفاء عُقیلی، 4- الکامل فی ضعفاء الرجال ابن عدی، 5- میزان الاعتدال و تذکره الحفاظ و سیر اعلام النبلاء ذهبی، 6- لسان المیزان و تهذیب التهذیب و تقریب التهذیب ابن حجر، ...

هفتة دهم

(25/8/98 تا 1/9/98)

توثیقات خاصه:

1- نص یکی ازمعصومین یا علمای متقدمین یا متاخرین

2- دعوی اجماع یا مدح کاشف از حسن حال

3- اجتهاد بر اساس قرائن

هفتة یازدهم

(2/9/98 تا 8/9/98)

توثیقات عامه:

1- اصحاب اجماع، 2-  مشایخ ثقات، 3- رجال سندهای کتابهای نوادر الحکمه، کامل الزیاره و تفسیر قمی، 4- اصحاب امام صادق(ع)، 5- شیخوخت اجازه و وکالت از امام(ع)، 6- کثرت روایت ثقه از فردی

هفتة دوازدهم

(9/9/98 تا 15/9/98)

دنباله بحث جلسه پیش

هفتة سیزدهم

(16/9/98 تا 22/9/98)

بررسی کتب اربعه: الکافی، من لایحضره الفقیه، التهذیب و الاستبصار و اعتبارسنجی احادیث آنها

هفتة چهاردهم

(23/9/98 تا 29/9/98)

اصول و قواعد جرح و تعدیل راویان و مفهوم شناسی عدالت و مذهب راوی

هفتة پانزدهم

(30/9/98 تا 6/10/98)

تعارض جرح و تعدیل و راههای جمع میان آن دو

هفتة شانزدهم

(7/10/98 تا 13/10/98)

جمع بندی مباحث درس و ارائه و بررسی تحقیقات دانشجویان.